Dysfunkcyjność w Kościele…

Dominikanin Adam Szustak, czyli formalnie ojciec Adam Szustak OP, to obecnie jeden z najbardziej popularnych rekolekcjonistów w Polsce. Ma 42 lata, śluby zakonne złożył w 2004 roku, a kilka miesięcy potem, jeszcze w tym samym roku, przyjął święcenia kapłańskie. W latach 2007-2012 był duszpasterzem we wspólnocie akademickiej Beczka w Krakowie. Nade wszystko zaś znany jest z medialnego przedsięwzięcia o nazwie „Langusta na palmie”, w którym zamieszcza swoje vlogi, czyli nagrania video z rozważaniami. Ma niezwykle charakterystyczną barwę głosu i styl mówienia, poczynając od urokliwego pozdrowienia: „Dzień dobry, dzień dobry!” Potem jest już wszystko, oczywiście, na wskroś religijne.

Kilka dni temu o. Szustak stwierdził tak: „Całkowicie tracę już cierpliwość do Kościoła. Do tego, czy z tym Kościołem – a szczególnie Kościołem w Polsce, chociaż nie tylko w Polsce – czy da się w ogóle coś jeszcze zrobić. Absolutnie całkowicie straciłem już jakąkolwiek wiarę i nadzieję w biskupów. Absolutnie straciłem cierpliwość do tego, że Kościół się nie nawraca, nie naprawia, nie chce się oczyścić, że ciągle zajmuje się jakimiś rzeczami, które nie mają żadnego znaczenia. Czujemy się trochę jak dzieci w dysfunkcyjnej rodzinie… Tracę cierpliwość do Kościoła: to nie znaczy, że chcę z niego odejść, ale mam dość, bo czuję bezradność, bo nie widzę żadnego sposobu, jak można by to zmieniać”.

Nagranie z tymi stwierdzeniami już w pierwszych dniach po opublikowaniu osiągnęło setki tysięcy wejść i doczekało się rozlicznych komentarzy. Jest ono niewątpliwie emocjonalne. Bardzo emocjonalne. Nawet za bardzo emocjonalne. A zatem nie tyle zimne argumenty tu się liczą, ile raczej ekspresyjne oddziaływanie na odbiorców. Prawdopodobnie „kroplą do pełnej szklanki” okazała się medialna wymiana zdań pomiędzy kard. Stanisławem Dziwiszem i ks. Tadeuszem Isakowiczem-Zaleskim, czyli „generałem” i „szeregowcem”. Ten drugi wspomniał parę dni temu, że w 2012 roku przedłożył osobiście i dyskretnie ówczesnemu Metropolicie Krakowskiemu list z załącznikami dotyczący niektórych problemów moralno-personalnych w archidiecezji. Ten pierwszy z kolei niemal od razu po tej wypowiedzi zaprzeczył w oświadczeniu, by w ogóle cokolwiek otrzymał: „Po sprawdzeniu w odpowiednich rejestrach kurialnych, okazało się, że nie ma tam żadnego śladu korespondencji od kogokolwiek do mnie w tej kwestii”. I wówczas ks. Isakowicz-Zaleski opublikował tę korespondencję, a następnie jeszcze upublicznił list do Stolicy Apostolskiej z 2013 roku w tej samej sprawie, po którym rok później był przesłuchiwany pod przysięgą w Krakowie przez sekretarza watykańskiej Kongregacji Nauki Wiary, celem potwierdzenia i uzupełnienia przesłanych informacji. W środę, 23 września br., ks. Isakowicz-Zaleski napisał na swoim blogu: „Liczę, że kard. Dziwisz powie prawdę”. 

„Kościół myślący” z pewnością zadrżał w posadach (bo ten „Kościół niemyślący” to, oczywiście, w ogóle niczego nie widział ani niczego nie słyszał). Przecież tu chodzi o byłego papieskiego Sekretarza, mającego w swojej posłudze do czynienia przez długie lata codziennie z istotnymi dla życia ludzi na całym świecie stertami dokumentów. Redaktor Tomasz Terlikowski napisał w „Rzeczpospolitej”: „Trzeba jasno i zdecydowanie powiedzieć, iż milczenie, udawanie, że nie ma tematu, przeczekiwanie sprawy, atakowanie tych, którzy mają odwagę mówić o problemie, grożenie im sądami, to prosta droga do kompromitacji. I to nie tylko kardynała Dziwisza, ale także wielu innych osób i wreszcie samej instytucji Kościoła”. A może kłamie sam ks. Isakowicz-Zaleski, ewentualnie może nikt nie kłamie, tylko obydwaj jakoś „mijają się” z prawdą? Trzeba zatem jeszcze cierpliwie poczekać na dalszy rozwój wydarzeń…

Jednakże najbardziej w tym wszystkim irytuje (irytacja to totalne zniecierpliwienie) ta jakby „przedmiotowa” relacja we wspólnocie kościelnej, a zwłaszcza między osobami na nierównych szczeblach hierarchicznych. Szwankuje relacja ojcowska. I szwankuje relacja synowska. Jeden deficyt duchowy warunkuje drugi. Jest dysfunkcja. Zamiast miłującej wspólnoty, pojawia się tępa siła władzy i służalcze podporządkowanie. Tymczasem faktycznie potrzebujemy siebie nawzajem w tej drodze przez ziemię. Nie może więc nigdy brakować zwyczajnej rozmowy, obopólnego respektu, empatycznego zrozumienia i życzliwej współpracy. Podmiotowość chroni przed dysfunkcją.

Oto jedna drobna ilustracja lokalna. Bardziej symptomatyczna niż wyczerpująca. W radiu „Nadzieja” wysłuchałem wywiadu z Wikariuszem Biskupim ds. Duchowieństwa w Diecezji Łomżyńskiej (byłym Rektorem Seminarium), czyli niejako „prawą ręką” Pasterza, piastującym ten urząd od trzech miesięcy. I trzeba stwierdzić, że poległ on już na pierwszym pytaniu Dziennikarza, a mianowicie ilu księży liczy obecnie Diecezja Łomżyńska. Nieco skonfundowany odpowiedział, że „około 540”. To „około” musiało chyba zaboleć nawet mądrych i wrażliwych świeckich. Jeśli „ojciec” nie zna dokładnej liczby swoich „synów”, to zaiste istnieje przeogromna dysfunkcja w rodzinie, tj. po prostu rodzaj aberracji. Ale przecież tuż przed tą niefortunną odpowiedzią nowy Wikariusz Biskupi zdążył jeszcze określić swoje zadanie, które ma wypełniać, tj. wspierać Pasterza w tym, by struktury Kościoła funkcjonowały właściwie. Uff! Znowu struktury są najważniejsze! Tymczasem strona internetowa Diecezji Łomżyńskiej, zapewniając niemal pod przysięgą, że aktualizacja dotyczy „grudnia 2019 roku”, podaje liczbę 555 księży. W maju 2020 roku wyświęcono kolejnych czterech, kilku księży z pewnością w tym roku zmarło. Wszystko zatem wskazuje na to, że Wikariusz Biskupi ds. Duchowieństwa pomylił się aż o ponad 10 osób (!), mających swoją unikalną historię powołania i niezbywalną godność! Czyli dokładnie tylu odpodmiotowił on w swoim nonszalanckim wywiadzie! 

Wydaje się zatem, że aktualną odnowę Kościoła trzeba byłoby rozpocząć właśnie od tej sprawy zgoła najbardziej podstawowej, czyli upodmiotowienia wiernych: zarówno duchownych, jak i świeckich. Szczęść Boże.