Być może Kościołowi trudno pojąć co to jest samorząd, bowiem Kodeks prawa kanonicznego nie zawiera w sobie słowa „samorząd”…

Popijałem poranną kawę i, zamiast przejrzeć świeże wiadomości, zrobiłem odstępstwo i zerknąłem w badania sondażowe. Trafiłem na coś wartego odnotowania. Okazuje się, że władze lokalne są najbardziej popularną instytucją publiczną w Polsce, dorównuje im tylko policja, w tyle pozostaje Kościół katolicki i wojsko. Z badań przedstawionych przez Fundację Batorego wykonanych przez CBOS wynika, że samorządy w naszym kraju odgrywają szczególną rolę. W większości obroniły się przed zakusami pretendentów do nieuprawnionej władzy, chętnych pociągać za sznurki z tylnego siedzenia. Coraz bardziej mieszkańcy to zauważają, więc bardziej niż dotychczas interesują się tym, co dzieje się w wybranych przez nich samorządach i ratuszowych władzach. Przedstawiciele społeczności potwierdzają, że wyraźnie zaczynają odczuwać wpływ na lokalne wydarzenia. Zauważone badanie potwierdza także, iż burmistrzowie czy prezydenci miast darzeni są większym zaufaniem niż przedstawiciele władz państwowych i kościelnych.

Potwierdzeniem przytoczonych badań jest m.in. sytuacja w Łomży, czego mieliśmy odzwierciedlenie jesienią ubiegłego roku. Wnikliwa obserwacja tych zdarzeń idealnie wpisuje się w wyniki podanych badań. Oznacza to, że społeczność łomżyńska zrobiła ogromny krok w kierunku obywatelskości i chęci stanowienia o samym sobie. Środek ciężkości w obszarze zaufania stopniowo przesuwa się w kierunku władz samorządowych. Trudno zatem zrozumieć postawę ważnych przedstawicieli łomżyńskiego Kościoła, którzy miast uczestniczyć w tym prospołecznym związku, akceptować wolę wspólnoty, stanęli w miejscu i uparcie wstrzymują się przed zrobieniem kroku do przodu a i zdarza się, że robią krok w tył. Zdecydowanym przeciwnikiem chorych relacji samorząd – władza – Kościół był Jan Paweł II. Mówiąc o samorządzie, wprost stwierdzał, że jest on trwale związany z zasadą - wynikającą z nauki społecznej Kościoła - tzw. pomocniczości. A więc nie zależności, lecz pomocniczości. I w tych słowach Jana Pawła II, moim zdaniem, tkwi klucz do ukształtowania pozytywnych relacji na linii samorząd - władza - Kościół, a to koresponduje z wzajemnym szacunkiem i równowagą władzy. Jan Paweł II wspomniał w kontekście samorządu jeszcze jedną istotną zasadę dla funkcjonowania samorządu terytorialnego – niezbędną zasadę samodzielności. Jan Paweł II szczególnie podkreślał, że relacje samorządu z Kościołem powinny być formą współdziałania dwóch podmiotów, których prawa, cele i obowiązki przyporządkowane są racji osoby i dobra wspólnego.

Być może nadeszła pora na zweryfikowanie ratio współpracy pomiędzy Kościołem i ratuszową władzą oraz uczciwe określenie płaszczyzn porozumienia między tymi podmiotami. Powinna to być współpraca wykluczająca wszelkie formy roszczeniowe i nakazowe, a właśnie polegać na pomocniczości, o której mówił Jan Paweł II. Oczywiście trudno szukać podobieństw między strukturą Kościoła i strukturą samorządu terytorialnego. Kościół jest silnie zhierarchizowany, dlatego przykładowo diecezja nie może być samorządem. Być może Kościołowi trudno pojąć co to jest samorząd, bowiem Kodeks prawa kanonicznego nie zawiera w sobie słowa „samorząd”. Ustrój Kościoła to monarchia a to wiąże się ze specyficznym sposobem sprawowania władzy. Jednakże bardziej wnikliwa analiza zagadnienia pozwala dostrzec, że istnieją cząstkowe podobieństwa między samorządem terytorialnym a Kościołem partykularnym. I trzeba się nad tym pochylić, wyznaczyć drogi i cele pomocniczości, bowiem jesteśmy nierozerwalną wspólnotą i czy chcemy, czy nie chcemy jesteśmy tu i teraz. Nie mamy wyjścia, musimy oddać cesarzowi, co cesarskie a Bogu, co boskie, co wcale nie jest ze sobą sprzeczne i nie musi być w stanie konfliktu, pod warunkiem, że będzie właściwie uporządkowane. Pozdrawiam Czytelników.