Teoria i praktyka…

Monteskiusz twierdził, że lud nie jest w stanie rządzić sam bezpośrednio. Dlatego też powinien scedować prawo do rządzenia na wybieralnych przedstawicieli, którzy w ramach instytucji przedstawicielskich wyrażaliby jego wolę i reprezentowali jego interesy. Podobnie Mill upatrywał w systemie przedstawicielskim możliwości rozwiązywania wszelkich problemów, tak na gruncie teoretycznym, jak i praktycznym, zaś Kelsen uważał demokrację przedstawicielską za konieczność. Poprzez adaptację i transformację m.in. tych pojęć i myśli, dzisiaj owa cząstka suwerenności narodu przejawia się w następstwie sprawowania przez wspólnoty lokalne władzy lokalnej poprzez wybranych radnych. Wynika to z ustawy samorządowej, która stanowi, że mieszkańcy podejmują decyzję, kto ma działać w ich imieniu poprzez wybory w głosowaniu powszechnym. W związku z powyższym, reasumując, należy przywołać art. 165 ust. 2 Konstytucji RP, który stanowi, że samodzielność jednostek samorządu terytorialnego podlega ochronie prawnej. Oznacza to, że jednostki te zyskują niezależność a więc samorządność. W wyniku tego, decydentem w sprawach samorządowych jest wspólnota lokalna, a więc ogół mieszkańców danej jednostki samorządu terytorialnego, świadczy zarazem o uznaniu swoistej autonomii społeczności lokalnych w sprawach bezpośrednio ich dotyczących, sprawach lokalnych.

Ofiarowanie radnemu przez wyborców mandatu, nie tylko nakłada na tak wyróżnioną osobę obowiązek ich reprezentowania, lecz również odpowiedzialność. Praktyka  życia samorządowego nieraz dowodzi tego, że nie zawsze przestrzegane są należyte standardy. Asekuranctwo i poważne ułomności radnych ukazują się w ogólniejszym kontekście kierowania się dobrem wspólnoty samorządowej. Nierzadko zdarza się, iż dobro wspólnoty samorządowej nie jest dla radnych dobrem nadrzędnym, gdyż wyżej stawiają interesy partykularne, czy ugrupowań politycznych oraz nieformalnych grup, które z tylnego siedzenia próbują ingerować w zapadające decyzje na forum rady. Mankamentem - wypaczającym ideę samorządności w działaniu radnego - jest, że radny we własnym sumieniu rozstrzyga, co jest dobre dla wspólnoty samorządowej a co nie. A jest to wyłącznie dopuszczalne wobec obowiązującej konstrukcji tzw. „mandatu wolnego”. Wydaje się, że jedyną motywacją, trafiającą do wyobraźni niesumiennego radnego jest perspektywa kolejnych wyborów samorządowych. Tak wąska interpretacja roli radnego szkodzi samorządności.

Konfiguracja w obecnej Radzie Miasta Łomża, stwarza, że każda podejmowana przez radnych decyzja, głównie w kwestii podejmowanych uchwał narażona jest na sytuacje patowe, lub głosowania siłowe. Górnolotne opowiedzenie się za szeroką koalicją, zapowiedziane na początku kadencji okazało się śmiesznym bajkopisarstwem. Nie trzeba wprawnego wzroku i słuchu, by przypuszczać, iż łomżyńskim samorządem kierują jakieś „gabinety cieni”, a wyrażane stanowiska przez radnych w danej sprawie mają być może zupełnie innych autorów, w obliczu czego radni mogą stawać się wyłącznie przekaźnikami nie swojej woli, a co najgorsze – nie woli społeczności. Zdarza się zatem, że władza uchwałodawcza  nabiera cech groteskowych, czym wiąże możliwość sprawnego działania władzy wykonawczej. Przykładowo, świadome uchylanie się od głosowania, ucieczka z sesji na czas głosowania, czy powoływanie się na stanowisko partii zakrawa na kpinę z wyborców i pomylenie podstawowych pojęć. Rada Miasta to nie Sejm. Z kuluarów dochodzą informacje, że każda potyczka utrudniająca pracę władzy wykonawczej sprawia niektórym radnym i ich „suflerom” radość. Tak samorząd nie może funkcjonować, staje się pośmiewiskiem w oczach opinii publicznej. Społeczności nie interesują gierki różnych kółek wzajemnej adoracji, społeczność oczekuje sprawnego funkcjonowania samorządu w każdej sprawie i sytuacji, w oparciu o pogląd większości tej społeczności w odniesieniu do danej sprawy. I nie należy się temu dziwić. Proszę zatem nie spłycać poruszonego zagadnienia, że to dotyczy wyłącznie uchwał dotyczących punktów sprzedaży alkoholu, czy też cen za wywóz nieczystości. Istnieją przesłanki, że to majstrowanie ma znacznie szerszy wymiar. Pozdrawiam Czytelników.

PS. Warte podkreślenia jest, że radny nie reprezentuje poszczególnych podmiotów, lecz całą społeczność lokalną.
Zob.: M. Kruk, Koncepcja mandatu przedstawicielskiego w konstytucyjnej doktrynie i praktyce, Warszawa, 1993.