Felieton na życzenie Czytelnika (3)…

Kto uważnie czyta serię „Felieton na życzenie”, bez trudu może się zorientować, że od samego początku byłem przeciwny tworzeniu rankingu parafii Diecezji Łomżyńskiej od pozycji numer 1 do pozycji numer 183. To jest zbyt pracochłonna, ogromnie skomplikowana i w obszarze medialnym niepotrzebna rzecz. Chodzi mi tylko o wyselekcjonowanie osiemnastozespołowej ekstraklasy parafii wyróżniających się pod kątem duszpasterskim. Dopiero niejako przy okazji pojawił się pomysł stworzenia jakiegoś uproszczonego rankingu parafii usytuowanych na terenie samej Łomży (których jest zaledwie 8), a to z racji na specyfikę geograficzną niniejszego bloga.

Podstawowe kryterium selekcji ma charakter negatywny: jeśli w parafii brakuje jakiegoś kluczowego elementu, to ona nie może znaleźć się w ekstraklasie. Duszpasterstwo obejmuje ogólnie trzy obszary: głoszenie słowa Bożego (ewangelizacja), sprawowanie sakramentów i duchowe przewodzenie Ludowi Bożemu.

Weźmy zatem przykładowo na warsztat niedzielną homilię. Jest ona ściśle określona przepisami kościelnymi, papież Franciszek poświęcił jej metodologii cały rozdział swojej programowej adhortacji „Evangelii gaudium” (Radość Ewangelii) z początku pontyfikatu (2013). Homilia stanowi egzystencjalną aktualizację słowa Bożego odczytanego w liturgii, jest jakby wirtualnym dialogiem między Bogiem i Ludem Bożym, a w takiej perspektywie kapłan (z natury pośrednik) reprezentuje zarówno racje Boga jak i racje swoich parafian. Jeśli w konkretnej parafii homilie nie spełniają wymogów, nie może ona dostać się do ekstraklasy, bo kurialiści zrywaliby boki ze śmiechu (no może nie wszyscy, ale większość, bo mniejszość także niewiele rozumie z tego, czym ma być dzisiaj homilia).

Inny przykład to parafialne media. Z jednej strony może się wydawać, że to rzecz drugorzędna. Niektórzy kapłani kojarzą media cyfrowe ogólnie „z komputerami”, czyli ze zwykłym stechnicyzowaniem życia. Tymczasem parafialna strona internetowa (wraz z jej towarzyszącymi przekaźnikami takimi jak choćby Facebook czy Twitter) to „miejsce dowodzenia”. Rozmawiałem ostatnio z Proboszczem bliskim emerytury z małej wiejskiej parafii, który z dumą pokazywał mi stronę internetową swojej parafii; i choć on sam nie jest zaznajomiony z techniką mediów cyfrowych, to jednak zainspirował Parafianina, by stworzył dla dobra wspólnoty skromną stronę internetową. Trzeba pamiętać, że wierni urodzeni w drugiej połowie lat osiemdziesiątych XX wieku i później są w świecie cyfrowym już tubylcami. Pozbawianie ich parafialnych mediów stanowi poważne zaniedbanie duszpasterskie. Niejednokrotnie to zaniedbanie ma na tyle charakter wyrafinowany, że proboszczowi zależy głównie na tym, by nie ujawnić światu duszpasterskiego marazmu parafii. Mam informację, jak jeden z łomżyńskich Proboszczów zrugał swoją Parafiankę, gdy z własnej inicjatywy stworzyła projekt strony internetowej. Itd. Itd.

Druga zasada też ma charakter negatywny: do ekstraklasy nie może dostać się parafia, w której duszpasterz (a szczególnie Proboszcz) znajduje się w tzw. „kręgu podejrzeń”, chodzi o rozmaite sprawy moralne; jednakże przez wzgląd na delikatność materii i ochronę informatorów nie mogę w uzasadnieniu przywoływać tych spraw.

Pierwsza zasada pozytywna to dynamiczne duszpasterstwo. Parafia nie tylko ma odpowiednio „obsłużyć niedzielę”, ale dać poszczególnym grupom wiernych możliwość duchowego wzrostu. Chodzi tu, oczywiście, o takie duszpasterskie „coś więcej”w parafii, czyli wspólnoty formacyjno-modlitewne, niekoniecznie tylko te charyzmatyczne. Mile widziane są szczególnie autorskie pomysły duszpasterzy, gdy w całej krasie ujawnia się ich kreatywność inspirowana światłem Ducha Świętego i konkretnym kontekstem bytowania. Ważna pozostaje integralność oferty duszpasterskiej: coś dla dzieci, coś dla młodzieży, coś dla rodzin, coś dla uzależnionych, coś dla chorych itp.

I wreszcie ostatnia zasada, czyli druga pozytywna. Wszelka działalność duszpasterska powinna wynikać z duchowości kapłanów i ich świeckich współpracowników. Charyzmatem kapłana diecezjalnego pozostaje zawsze duszpasterstwo. To znaczy, że im jest on lepszym duszpasterzem, tym jednocześnie ujawnia się jako lepszy ksiądz. Dlatego też duszpasterski marazm nieomylnie stanowi poważną oznakę duchowego kryzysu kapłana O ile jednak na podstawie duszpasterskiego marazmu w parafii można niejako „w ciemno” stwierdzić, że proboszcz czy wikariusz nie prowadzą pogłębionego życia duchowego, o tyle wnioskowanie odwrotne jest nieco skomplikowane. Duszpasterski dynamizm może bowiem wynikać nie z racji duchowości, ale czynników świeckich, np. z chęci przypodobania się władzom diecezjalnym, z rywalizacji w obrębie parafii sąsiednich, ze sprytu pozyskania więcej pieniędzy itd. itd. Tego typu duchowni równie dobrze byliby sprawnymi menadżerami w innych branżach, np. spożywczej, ale tak się akurat ich los potoczył, że zostali proboszczami na wielkich parafiach. Duszpasterstwo, które nie wynika z duchowości, jest nietrwałe, oszukańcze, infantylne, kryzysowe w swojej istocie. Parafie muszą bezwzględnie stanowić centra duchowości na danym terenie, bo jeśli nie one, to co, kto i gdzie?

A zatem mamy cztery kluczowe zasady selekcji: dwie negatywne i dwie pozytywne. Jestem stuprocentowo przekonany, że w Diecezji Łomżyńskiej nie ma „parafii modelowej”. Samo pomyślenie o niej nie stanowi żadnej utopii, aczkolwiek trzeba pamiętać, że realizacja takiego ideału nie zależy tylko od duszpasterzy, ale również od wiernych świeckich. Mówiąc inaczej: sam ksiądz parafii modelowej (idealnej) nie stworzy. Szczęść Boże.

PS. Jeszcze dwa odcinki i wszystko będzie jasne.